W sobotę w Kuźni Wodnej w Oliwie odbył się ostatni pokaz kucia. Od listopada w zabytku wyłączany jest prąd, zaś obiekt utrzymuje się tylko z biletów.
- Kuźnia w Oliwie od lat jest w posiadaniu Muzeum Techniki i Przemysłu NOT w Warszawie od ponad roku boryka się z bardzo dużymi problemami finansowymi spowodowanymi nieotrzymania na rok 2016 dotacji rządowej , w tym też nie jest w stanie dofinansować obiektu kuźni w Oliwie jaki stanowi jej oddział terenowy, dlatego też w obecnej sytuacji obawiamy się się iż obecny pokaz może być jeden z ostatnich który zostanie zaprezentowany dla zwiedzających, do czasu w pełni uregulowania sprawy zabezpieczenia dalszego funkcjonowania kuźni . Mamy nadzieję iż sprawa sytuacji kuźni rozwiąże się pozytywnie dla dobra tego miejsca - pisał na facebooku Dariusz Wilk, opiekun obiektu.
Zabytek jest w fatalnym stanie - ucierpiał w lipcowej powodzi w Gdańsku, obecnie wymaga zabezpieczenia oraz gruntownego remontu. Bez tego w ciągu kilku lat może popaść w zupełną ruinę - obecnie przecieka dach, zniszczone są także ściany zabudowania oraz urządzenia wodne.
W sprawie Kuźni Wodnej powstała interpelacja poselska. Jej autorką jest Ewa Lider, posłanka .Nowoczesnej. Na swojej stronie pisze: "Kuźnia Wodna jest unikatowym zabytkiem techniki pochodzącym z przełomu XVI i XVII wieku. Pod opieką Darka Wilka dzieje się – działalność edukacyjna i wystawiennicza ceniona jest nie tylko przez mieszkańców Gdańska. I działalności, i samemu zabytkowi grozi jednak katastrofa.
W 2016 roku zdarzyły się nieszczęścia. Letni rekordowy deszcz spowodował uszkodzenia i obecnie Kuźnia pozostaje bez ochrony przeciwpowodziowej. Skończyło się także finansowanie działalności, do tego stopnia, że rozpoczęło się wyłączanie dostaw energii.
Bez szybkich działań jeden z najbardziej wyjątkowych obiektów zniknie z krajobrazu Gdańska.
W interpelacji pytam ministrów przede wszystkim o to:
1/ Kiedy dojdzie do przejęcia Kuźni pod opiekę rządu?
2/ Kiedy będzie możliwe podjęcie prac zabezpieczających Kuźnię przed powodzią?"
Jedyna działająca w Polsce
Pierwsza wzmianka o kuźni nad Potokiem Oliwskim pochodzi z 1597 roku. W dokumencie wymieniony jest właściciel Hans Klinghamer, który sprzedaje budynek i okoliczne ziemie opatowi z Oliwy Dawidowi Konarskiemu. Wiadomo, że w latach 1628-1733 kuźnia należała do rodziny Remus, od roku 1830 do Daniela Mąglowskiego, zaś w latach 1918-1945 do Maxa Hansena.
W 1948 roku w kuźni zaprzestano bieżącej działalności. Budynek zaczął niszczeć, był rozkradany. Biorąc pod uwagę jego wyjątkowość, w 1957 roku opiekę nad kuźnią roztoczyło Muzeum Techniki w Warszawie.
Odbudowany budynek kuźni oraz zagospodarowany staw i okolice zostały otwarte dla turystów i gdańszczan w 1978 roku. Kuźnia Wodna w Oliwie jest jedynym tego typu czynnym obiektem w Polsce. Młot o wadze 250 kg i nożyce wodne są napędzane kołami. Mają one po cztery metry średnicy i uruchamia je woda ze stawu kuźniczego. W przeszłości były to wyjątkowe osiągnięcia techniki. Tylko w takich miejscach można było rozkuwać duże kawały metalu i wysyłać je do mniejszych kuźni. Historycznie miejsca, takie jak w Oliwie, nazywano więc młotowniami.
W ostatnich latach kuźnia była znana dzięki pokazom zabytkowych aut, rekonstrukcji historycznych oraz oczywiście prezentacjach pracy dawnych urządzeń kowalskich. Odbywały się tu też koncerty jazzowe, wystawy fotografii czy degustacje wina. Kuźnia niestety ucierpiała w wyniku powodzi, jaka miała miejsce 14-15 lipca 2016 roku, wciąż też nie wiadomo czy nadal będzie należeć do Muzeum Techniki w Warszawie, czy też trafi pod skrzydła miasta.
Piotr Celej
Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.