Wyjeżdżając na zachód od Trójmiasta możemy natknąć się na niejedną perełkę historyczną. Jedną z nich jest Muzeum Regionalne w Szczecinku - jedna z najstarszych placówek na całym Pomorzu Zachodnim.
Powstało bowiem już w 1914 roku i tylko niektóre muzea pomorskie mogą poszczycić się starszą metryką. Tradycje muzealne należałoby jednak przesunąć aż do roku 1866, kiedy to emerytowany major pruski F. W. Kasiski zorganizował ogromną - jak na tamte czasy - wystawę archeologiczną w szczecineckiej zbrojowni. Zgromadzone obiekty (ponad 700 szt.) pochodziły z wykopalisk Kasiskiego z lat latach 60-tych XIX stulecia prowadzonych na terenie powiatów człuchowskiego i szczecineckiego.
Wybuch II wojny światowej był dla muzeum prawdziwą katastrofą. Wprawdzie walki o miasto trwały zaledwie jeden dzień i nie uczyniły większych zniszczeń, to jednak gmach muzeum został zajęty przez wojska sowieckie. Żołnierze radzieccy bez skrupułów wyrzucili część kolekcji, a przede wszystkim obiekty archeologiczne, przez okno na zewnątrz budynku. Niektóre z tych zabytków została uratowana przez siostry Niepokalanki, z których s. Maria Krysta napisała pierwszą po wojnie broszurkę poświęconą historii Szczecinka. Pojedyncze obiekty uratowali też inni mieszkańcy miasta np. misę mosiężną wykonaną w Norymberdze ok. roku 1500, czy kafel piecowy, szczęśliwie zakupiony do zbiorów muzeum.
Próby reaktywowania Muzeum w Szczecinku zaraz po wojnie podjęli się m.in. Aleksander Stafiński i ks. Anatol Sałaga. Zorganizowali oni Obywatelski Komitet Muzeum Szczecinka i Ziemi Szczecineckiej, który w lipcu 1947 r. przejął wieżę św. Mikołaja na tymczasową siedzibę muzeum. Jednakże trudności pierwszych lat powojennych sprawiły, że zawsze były rzeczy ważniejsze i muzeum musiało poczekać. W czasie obchodów rocznicy zdobycia Szczecinka przez wojska sowieckie - 28 lutego 1958 r., uroczyście otwarto Muzeum Ziemi Szczecineckiej. Chwilowo miało się ono mieścić w pokościelnej wieży św. Mikołaja, ale w niedalekiej przyszłości miało zostać przeniesione go zamku – do czego niestety nigdy nie doszło.
Zbiory Muzeum
Muzeum gromadzi głównie zbiory związane ze Szczecinkiem i Pomorzem (w rozumieniu historycznym):
- Zbiory regionalne – rzeźba, elementy wyposażenia domu, suweniry itd. związane z miastem i regionem.
- Zbiory myśliwskie – broń palna i biała, oporządzenie myśliwskie, akcesoria oraz elementy wyposażenia salonów myśliwskich. Najcenniejsze obiekty pochodzą z XVIII wieku.
- Militaria – broń, wyposażenie, mundury, dokumenty.
- Zbiory złotnicze – zarówno srebra sakralne jak i stołowe.
- Malarstwo – głównie artyści związani z miastem i regionem.
- Archeologia – w tym kamienny posąg słowiańskiego bóstwa, ceramika, biżuteria, narzędzia.
- Numizmaty – monety, medale, notgeldy.
- Druki – karty pocztowe, fotografie, dokumenty, plany architektoniczne itd.
Działalność wystawiennicza i edukacyjna
Aktualnie Muzeum prezentuje pięć ekspozycji stałych:
- Z dziejów miasta i regionu – malarstwo, rzeźba, wyroby kowalskie i złotnicze itd., związane z historią miasta od średniowiecza po dzień dzisiejszy.
- Sala szlachecka - obiekty kultury materialnej związane ze szlachtą pomorską: rodem Golzów z Siemczyna, Herzbergów z Lotynia, Podewilsów z Krągu.
- Sala myśliwska – obiekty związane z kulturą myśliwską.
- Sala garnizonowa – dzieje szczecineckiego garnizonu, od końca XVII wieku do XX.
- Sala sreber - ponad sto przedmiotów wykonanych od XVIII do początku XX wieku w europejskich warsztatach złotniczych.ponad sto przedmiotów wykonanych od XVIII do początku XX wieku w europejskich warsztatach złotniczych.
- Wystawy czasowe - wystawy ze zbiorów własnych lub innych muzeów.
W placówce prowadzone są regularnie spotkania wykładowe - "Pomorska wieś". Ich tematem jest wieś pomorska do 1945 roku. Wykłady odbywają się w języku polskim i niemieckim. Lekcje muzealne dla dzieci przeprowadzane są na salach wystawowych lub w sali wykładowej – dzieci mogą zobaczyć z bliska wybrane zabytki, często towarzyszy temu działanie plastyczne. W lekcji mogą uczestniczyć dzieci w każdym wieku (przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, licea). Optymalna liczba uczniów biorących udział w lekcji to 25 osób. Tematy lekcji to m.in: "Szczecinecka codzienność uchwycona w fotografii", "Od rycerza do żołnierza", "Barokowa sztuka sakralna na Pomorzu", "Osadnictwo na ziemi szczecineckiej od XIV do wieku XX", "Zdobycie Szczecinka przez wojska sowieckie 27 lutego 1945 roku".