W Olsztynie komunikacja tramwajowa powraca po 50 latach nieobecności. Budowa linii wymaga przebudowy ulic i z bardzo pracochłonnymi robotami podziemnymi, przeniesieniem infrastruktury technicznej - wodociągowej, światłowodowej, energetycznej. Inwestycję poprzedzają prace archeologiczne. To właśnie na tym etapie dokonano odkrycia, dokładnie - w ścisłym centrum Olsztyna - Placu Jana Pawła II, gdzie mieści się urząd miasta, ulicy 11 listopada prowadzącej do Wysokiej Bramy i Starówki, ulicy 1 Maja oraz głównej arterii miasta - alei Piłsudskiego.

 

Wydobyto szczątki 22 osób. Znajdowały się one w tak zwanym układzie anatomicznym, czyli odkryto je w takim kształcie, jak zostały pochowane. Wśród nich były szczątki dzieci. Przy szkieletach, które zostaną pochowane na jednym z cmentarzy katolickich, odkryto pamiątki osobiste, takie jak krzyżyki, czy medaliki. Cmentarz jest datowany na XV- XIX wiek a szczątki pochodzą z XVIII-XIX wieku. Kościół i cmentarz, który znajdował się w tym miejscu już w 2010 r. upamiętniono tablicą wmurowaną w chodnik. Na niej widnieje napis informujący, że w tym miejscu mieścił się kościół Św. Krzyża, o którym po raz pierwszy wspomniał w 1565 roku kardynał Stanisław Hozjusz. Na przyległym do kościoła cmentarzu pochowano kilkanaście pokoleń mieszkańców Olsztyna, zarówno katolików, jak i ewangelików.

 

Istnieją archiwalne zapiski, informujące, iż przez 300 lat funkcjonowania cmentarza Św. Krzyża każde miejsce pochówku było wykorzystane 30 razy. Aby zachować porządek grabarz odmierzał miejsca deską, a nazwiska kolejnych zmarłych wpisywał do specjalnego zeszytu. By zaoszczędzić miejsca, dziecięce trumny wkładano do grobów, gdzie pochowani byli przed laty dorośli. Cmentarz Św. Krzyża został zamknięty w 1870 roku, kilka dni po otwarciu pobliskiego cmentarza św. Jakuba. Nekropolię zlikwidowano ostatecznie w 1906 roku. Natomiast w 1909 roku zapadła decyzja, by w tym miejscu wybudować ratusz. Odtąd magistrat z wieżą zegarową jest siedzibą władz samorządowych Olsztyna. Po dawnej świątyni i nekropolii nie ma już śladu. Po zakończeniu prac archeologicznych i ekshumacji szczątki zostaną przeniesione na inny cmentarz katolicki.