Pierwszego sierpnia 1944 r., o godzinie 17 (tzw. godzinie „W”), w Warszawie rozpoczęło się Powstanie Warszawskie, zryw struktur konspiracyjnych (w tym przede wszystkim Armii Krajowej), zmierzający do wypędzenia Niemców z polskiej stolicy.

Mimo że przedstawiciele polskich władz na uchodźstwie oraz delegatura krajowa nie przewidywali pierwotnie podjęcia walki na terenie Warszawy, to jednak pod wpływem dynamicznie zmieniającej się sytuacji (załamanie się niemieckiego frontu wschodniego na jego środkowym odcinku, nieudany zamach na Hitlera 20 lipca 1944 r., pogarszająca się sytuacja militarna III Rzeszy we Włoszech i we Francji) skłoniły wspomniane władze do zrewidowania tych planów.

Zdając sobie sprawę z dążeń Stalina do uzależnienia powojennej Polski oraz groźby zajęcia polskiej stolicy przez Sowietów, a następnie zainstalowania w niej marionetkowego rządu podległego Moskwie, przywódcy polskiej konspiracji zdecydowali się podjąć próbę opanowania miasta. Także z tego względu, że wśród przedstawicieli niemieckiej administracji okupacyjnej dało się dostrzec narastającą panikę.

W momencie wybuchu Powstania gen. Tadeusz Komorowski „Bór” (Komendant Główny Armii Krajowej) dysponował na terenie Warszawy ok. 25 tys. podkomendnych (w tym tylko co dziesiąty dysponujący uzbrojeniem). Na mocy jego decyzji z 31 lipca wdrożono mobilizacje dotąd zakonspirowanych jednostek oraz wyznaczono im zadania bojowe.

Pomimo rozkazu rozpoczęcia walk o godzinę 17, do pierwszych starć  doszło już wcześniej (m.in. na Żoliborzu). Tak rozpoczęła się powstańcza odyseja, która trwać miała 63 dni.  

 
Niniejszy tekst powstał we wpółpracy z Instytutem Strat Wojennych.

C