Historia malborskich Żydów była dosyć krótka, ale za to dynamiczna. Dziś to temat nieco zapomniany, dlatego postanowiło sięgnąć po niego Archiwum Państwowe w Malborku, oraz Muzeum Miasta Malborka. Temat pomocy Żydom trafił też do Wejścia w Historię w Muzeum II Wojny Światowej.

Już 14 kwietnia w Malborku rusza wystawa „Widzialni trochę zapomniani”, która opowie o historii gminy, działającej od 1810 do 1940 roku. Największy rozkwit społeczności malborskiej przypadł na trzecią ćwierć XIX wieku. Od 1864 r. Żydzi mieli swego reprezentanta w radzie miejskiej, który w 1886 r. został nawet jej przewodniczącym. W 1871 r. liczba Żydów w Malborku wzrosła do 337, ale już w 1880 r. zmniejszyła się do 306. W latach 1897–1898 wystawiono nową synagogę, położoną przy ówczesnej Schulgasse. Na początku XX w. powstało biuro Związku Gmin Prus Wschodnich, zajmujące się opieką nad żydowskimi emigrantami z Europy Wschodniej.

W 1912 r. w Malborku urodził się Heinz Galinski – późniejszy prezydent Centralnej Rady Żydów w Niemczech. W 1932 roku pozostało w mieście już tylko 70 Żydów. W 938 -60. a w maju 1939 roku zaledwie 33. W 1940 r. w mieście nie mieszkał już żaden Żyd. Tematyka żydowska, tym razem w kontekście pomocy jakiej ludności wyznania Mojżeszowego udzielali Polacy, zagościła także w Muzeum II Wojny Światowej. Prezentowane jest tam obuwie odnalezione w czasie ekshumacji rodziny Książków zamordowanych przez Niemców za pomoc Żydom. 29 stycznia 1943 r. w ramach działań związanych z karaniem Polaków za pomoc Żydom we wsiach Wierzbica i Wolica zginęło łącznie ponad 20 osób. Tego dnia zginęli także: rodzina Książków, Julia i Piotr (małżeństwo) wraz z synami - Janem oraz Zygmuntem, a także ukrywające się u nich żydowskie małżeństwo, wszyscy zostali wyprowadzeni przed dom i rozstrzelani. Zaś ciała zamordowanych zostały pozostawione w gospodarstwie, a następnie pochowane. W maju 2022 r. szczątki osób zamordowanych zostały ekshumowane i pochowane w na cmentarzu parafialnym w Kozłowie.

bg

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.