Śmiercionośne łańcuchy

Dawne bitwy morskie słynęły ze swojego okrucieństwa, przyczyniało się do tego z pewnością użycie artylerii okrętowej na dystansach poniżej 50m. Niewiele jednak rodzajów amunicji zapisało równie krwawymi zgłoskami jak amunicja łańcuchowa.

Kula łańcuchowa składa się z dwóch połówek połączonych łańcuchem. Średnice połówek były różne, długość łańcucha około 35 cm. Jej głównym przeznaczeniem jej było niszczczenie olinowania i takielunku okrętu przeciwnika. Po wystrzeleniu obie połówki leciały jedna za drugą, a różnica w wadze i opór powietrza zaczynał nadawać jej ruch obrotowy. Kula łańcuchowa wpadała w olinowanie i ożaglowanie niszczyła je dzięki zwiększonej powierzchni i przyspieszeniu kątowemu nadanemu przez obciążenia na obu końcach. Nie były dość skuteczne by zagrozić grubym masztom okrętowym, niezwykle dobrze sprawowały się w użyciu przeciw piechocie.

Ich działanie w stosunku do załogi zgromadzonej na pokładzie ciekawie opisał inżynier wojskowy i artylerzysta Andrzej dell Aqua w "Praxis ręczna działa" z 1630 r.: 

"Będę mówił o kulach łańcuchem skrępowanych, a takowych kul napatrzyłem się, ale nie były doskonałe w okrągłości. I te kule swym biegiem idą, jedna za drugą, to jest ta, która jest najcięższa, idzie naprzód, a jeśli uderzy ta przednia w jakie miejsce, potem pójdzie miecąc się raz i drugi i prawdziwe uczyni szkodę. (...) O łańcuchach siła rozumni ludzi mówiąc, że widzieli wiele masztów w okrętach podciętych w poły, właściwie jakoby były rzotkwią. (...) Także mogą lecieć i zabijać ludzi nie tylko na okręcie, ale i w obozie, bo jeśli tknie kula na jednym miejscu, zaraz odmieni bieg, obracając się raz i drugi i uczyni szkodę." 

W wyniku spotkania z kulą łańcuchową śmierć ponieśli m.in. admirał John Benbow w 1702 r., któremu siła uderzenia zmiażdżyła nogę; adiutanci księcia Yorku w bitwie pod Lowestoft, których trafił zaledwie jeden pocisk. Niewykluczone również, że polski admirał Arendt Dickmann w czasie bitwy pod Oliwą 1627 r. stracił swoje obie nogi właśnie w wyniku ostrzału kulami łańcuchowymi - odpowiedzialna za to załoga szwedzkiego okrętu Pellikanen próbowała w ten sposób powstrzymać polskie okręty od pościgu. 

Tagi: