Najcenniejszy manuskrypt z Książnicy Kopernikańskiej ma trafić na Węgry

Rząd Reczpospolitej chce sprezentować Węgrom XV-wieczny rękopis warty 25 mln zł ze zbiorów toruńskiej Książnicy Kopernikańskiej. Poselski projekt ustawy w tej sprawie już złożono w Sejmie. Decyzja wywołała oburzenie i sprzeciw dyrekcji Książnicy, części historyków i oczywiście torunian. 

Dyrekcja Książnicy Kopernikańskiej wydała specjalne oświadczenie, w którym czytamy:

"Dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu wraz z Radą Naukową działającą przy Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu wyraża stanowczy sprzeciw wobec poselskiego projektu ustawy o przekazaniu na rzecz Węgier kodeksu Epistola de laudibus Augustae Bibliothecae atque libri quattuor versibus scripti.

Projekt ustawy zakłada przejęcie na rzecz Skarbu Państwa cennego dzieła ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej i nieodpłatnego przekazania na rzecz Węgier oraz tytułem wyrównania uszczerbku spowodowanego utratą własności wypłaty właścicielowi środków finansowych w kwocie 25 000 000 zł.

Ze względu na unikatowy i bezcenny charakter dzieła jakakolwiek deklarowana kwota w żaden sposób nie zrekompensuje poniesionej straty dla polskiego dziedzictwa kulturowego.

Z perspektywy światowej rękopis ten jest najcenniejszym kodeksem w kolekcji Książnicy (ze zbiorów biblioteki akademickiej), a jednocześnie jednym z najcenniejszych zachodnioeuropejskich rękopisów iluminowanych z XV stulecia, jakie mimo wszelkich katastrofalnych zniszczeń, zachowały się w  zbiorach polskich. Kodeks ten, wchodząc w skład spuścizny po bibliotece Gimnazjum Akademickiego w Toruniu stanowi nierozerwalny i niepodzielny zasób, stanowiący dziedzictwo regionalne związane z Toruniem i jego historią od XVI wieku.

Projekt ustawy jest próbą zagarnięcia bezcennego dziedzictwa kulturowego Rzeczypospolitej Polskiej wobec czego jeszcze raz wyrażamy stanowczy sprzeciw.

Jednocześnie w sposób stanowczy informujemy, że Książnica Kopernikańska nigdy i nigdzie nie występowała z inicjatywą przekazania bądź sprzedaży Dzieła."

 

Historycy nie zgadzają się z uzasadnieniem projektu ustawy, w którym stwierdzono, że kodeks "nie ma ścisłego związku z historią Polski". O tym, że jest związany z dziejami jednej z najważniejszych szkół działających w przeszłości na ziemiach polskich - toruńskiego Gimnazjum Akademickiego uzasadnienie nie wspomina. 

Czym jest tej kodeks?

Ten wyjątkowy rękopis powstał ok. 1490 r. we Florencji, gdzie nadano mu również przepiękną szatę iluminatorską. Jego autorem był włoski humanista Naldo Naldi. Dzieło jest poematem wychwalającym wspaniałą "Bibliotheca Corviniana" - bibliotekę króla Węgier Macieja Korwina, do której zresztą trafiło jako podarunek od autora. Królewski księgozbiór uległ stopniowemu rozproszeniu po podbiciu Wegier przez Turcję. W XVI w. kodeks Naldiego, zapewne za pośrednictwem dworu sułtańskiego w Stambule, trafił do Torunia. Był od początku prawdziwym klejnotem biblioteki dawnego toruńskiego gimnazjum akademickiego, włączonej w 1923 r. w struktury Książnicy Miejskiej - obecnej Książnicy Kopernikańskiej. Jest jednym z najważniejszych obiektów o światowym znaczeniu przechowywanych w Toruniu.

Wymiana darów? 

W 2020 roku do Polski wróciła zbroja króla Zygmunta Augusta.  Została przekazana w Krakowie na Wawelu, po zakończeniu obrad grupy V4. Przekazania dokonał osobiście premier Węgier Victor Orban. Zrobił to na wniosek polskiego rządu. Przez lata zbroja uznawana była za wykonaną dla króla Ludwika II i dopiero po dokładnych badaniach historycznych potwierdzono, że była to dziecięca zbroja Zygmunta Augusta. Premier Polski zwrócił się do rządu węgierskiego z oficjalnym wnioskiem, który został pozytywnie rozpatrzony, a jak mówił sam Orban, zbroja miała być pięknym, symbolicznym darem dla Polski. 

Dziś okazuje się, że chyba jednak nie do końca darem. Mamy oddać Węgrom coś, o co nie proszą, coś, co przewyższa wartością zbroję króla. Trudno znaleźć uzasadnienie dla tak hojnego daru dla Budapesztu. Doprawdy trudno. 

KLB 

 

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila. 

Tagi: