17 lipca w Ratuszu Staromiejskim przy ulicy Stary Rynek 25 w Elblągu odbędzie pierwsza konferencja naukowa poświęcona Sprawie Elbląskiej. Oprócz referatów historyków zaprezentowane zostaną wspomnienia Marii Pawlik, wdowy po skazanym w Sprawie Elbląskiej. Będzie to możliwe dzięki Grażynie Wosińskiej, elbląskiej dziennikarce. Jej książki dotyczące tych tragicznych wydarzeń stały się podstawą nawiązania
kontaktów z mieszkającą w Kanadzie Maryną Pawlik, wnuczką pani Marii, która zaczęła szukać informacji o wydarzeniach w Elblągu i nawiązała kontakt z Grażyną Wosińską.
W 70. rocznicę tragicznych wydarzeń, związanych z pożarem w hali A20 Zakładów Mechanicznych im. Karola Świerczewskiego w Elblągu, a przede wszystkim represjami, jakie spadły na społeczeństwo miasta po 17 lipca 1949 r. Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, wspólnie z Urzędem Miejskim w Elblągu i Stowarzyszeniem Elbląg-Oise zaprasza na konferencję naukową: „W poszukiwaniu szpiegów i dywersantów. Urząd Bezpieczeństwa w gospodarce lat stalinowskich na przykładzie Sprawy Elbląskiej”.
Jak podkreśla dr Daniel Czerwiński z gdańskiego IPN, Sprawa Elbląska była jednym z elementów komunistycznego systemu.
– Aparat bezpieczeństwa każdą awarię czy wypadek tłumaczył wtedy sabotażem. Działo się tak nie tylko w przemyśle, ale także w innych dziedzinach gospodarki. Właśnie dlatego w czasie konferencji zostanie przedstawiony zarys działalności Departamentu IV Ministerstwa
Bezpieczeństwa Publicznego i postać jego szefa, płk. Józefa Kratko, który kierował tym pionem przez prawie sześć lat, w okresie największych stalinowskich represji wobec społeczeństwa polskiego – wyjaśnia dr Czerwiński.
Jako odpowiedzialnych za spowodowanie pożaru bezpieka wskazała reemigrantów z Francji.
– Elbląg miał stać się dla nich nowym miejscem na ziemi, a tymczasem z powodu działań komunistycznej bezpieki, stał się swoistym „piekłem”. Aresztowania, przesłuchania, więzienia i to tylko dlatego, że przyjechali do powojennej Polski z Francji – tłumaczy dr Daniel Czerwiński.
Taką drogę przebył Stanisław Pawlik, skazany za rzekome szpiegostwo na dziesięć lat więzienia. W trakcie konferencji zaprezentowane zostaną wspomnienia jego żony, Marii Pawlik. Będzie to możliwe dzięki działalności elbląskiej dziennikarki, Grażyny Wosińskiej.
– Jej książki dotyczące Sprawy Elbląskiej stały się podstawą nawiązania kontaktów z Maryną Pawlik, wnuczką pani Marii, która zaczęła szukać informacji o wydarzeniach w Elblągu i ostatecznie nawiązała kontakt z Grażyną Wosińską – mówi Jadwiga Hryniewicz, wiceprezes
Stowarzyszenia Elbląg-Oise.
Efektem tej współpracy jest kilkunastominutowe nagranie, okraszone licznymi fotografiami ze zbiorów prywatnych.
– Kulisy powstania relacji, ale także swoje odczucia związane z rodzinną historią, Maryna Pawlik przedstawi w trakcie trwania konferencji – zapewnia dr Czerwiński. Podczas konferencji będzie można zobaczyć wystawę: „Sprawa Elbląska. Galeria zdjęć”, w tym także zdjęcia archiwalne rodziny Pawlików.
Dzięki Stowarzyszeniu Elbląg-Oise gościem obrad będzie również Eric Verrier, wicemer Compiegne, który m.in. o znaczeniu historii w budowaniu przyszłości będzie mówił podczas pierwszej konferencji naukowej poświęconej Sprawie Elbląskiej.
PROGRAM KONFERENCJI: „W poszukiwaniu szpiegów i dywersantów. Urząd Bezpieczeństwa w gospodarce lat stalinowskich na przykładzie Sprawy Elbląskiej”
Czas: 17 lipca (środa)
Miejsce: Ratusz Staromiejski, ul. Stary Rynek 25
9.00-9.30 – otwarcie konferencji, powitanie zaproszonych gości.
Panel I: Realia pierwszych lat powojennej Polski
9.30-9.55 dr Witold Bagieński (Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie) – Departament IV Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego – zarys działalności.
9.55-10.25 Paweł Sztama (Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie/Uniwersytet im. Marie Curie Skłodowskiej w Lublinie) – Józef Kratko – szef Departamentu IV Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego
10.25-10.50 dr Aneta Nisiobęcka (Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie) – Reemigracja z Francji do Polski po II wojnie światowej
10.50-11.15 dr Daniel Czerwiński (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku) – Sprawa Elbląska jako przykład działalności aparatu bezpieczeństwa w gospodarce lat stalinowskich
11.15-11.30 dyskusja
11.30-13.00 Przerwa kawowa i przejście na skwer Ofiar Sprawy Elbląskiej. Złożenie wieńców i udział w uroczystościach miejskich związanych z 70-tą rocznicą Sprawy Elbląskiej.
Panel II: „Sprawa Elbląska w dokumentach i wspomnieniach świadków”
13.00-13.25 – dr Tomasz Gliniecki – Sprawa Elbląska we wspomnieniach uczestników. Perspektywa historyczna
13.25-13.50 – prezentacja filmu ze wspomnieniami Marii Pawlik, wdowa po skazanym w Sprawie Elbląskiej
13.50-15.00 – panel dyskusyjny: „Sprawa Elbląska z perspektywy lat”. Prowadzenie prof. Mirosław Golon. Udział: red. Grażyna Wosińska, Maryna Pawlik, dr Tomasz Gliniecki.
Wydarzenia towarzyszące:
Wystawa: „Sprawa Elbląska. Galeria zdjęć”. Autorka – red. Grażyna Wosińska. Koordynator - Daniel Lewandowski z GE Power.
Wystawa: „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937-1938” (polsko-angielska).
info/foto: IPN Gdańsk
Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.