Rok 2018 to rok, w ktorym stulecie istnienia - obok stulecia odzyskania niepodległości - obchodzi wiele rozmaitych instytucji czy zjawisk. Jednym z zacnych stulatków jest szachownica, którą możemy oglądać na polskich wojskowych statkach powietrznych. Ona również obchodzi swój jubileusz. A skąd się wzięła?
Dowódca mówi, że się nada, to się nada
Biało - czerwona szachownica po raz pierwszy pojawiła się na samolotach jako godło osobiste pilota porucznika Stefana Steca, latającego najpierw w lotnictwie austriackim, następnie zaś polskim. Miała wówczas cztery pola, bez obwódek. Tak oznakowanym samolotem Stec przyleciał 15 listopada 1918 z meldunkiem z oblężonego Lwowa do Warszawy. Dowódca lotnictwa, ppłk Hipolit Łossowski uznał wówczas, że znak spełnia wszystkie kryteria, jakie powinien mieć znak przynależności państwowej: jest oryginalna, ma polskie barwy i łatwo można ją namalować na skrzydłach i kadłubie. 1 grudnia 1918 Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego wydał odpowiednie rozporządzenie, które czyniło z szachownicy oficjalne oznaczenie wojskowych samolotów.
Biało - czerwona czy czerwono - biała? Na dziobie czy na stateczniku?
Początkowo malowana była na całej szerokości skrzydeł, kadłubów i sterów kierunku. W 1921 wprowadzono obwódki w kolorach odmiennych od koloru pól szachownicy. Przez następne ponad 70 lat szachownica w tej postaci pozostawała znakiem polskiego lotnictwa wojskowego. W 1993 jednakże wprowadzono nowy wzór znaku, z zamienioną kolejnością pól (odwrócony o 90°), bardziej poprawny heraldycznie, ale ignorujący tradycję.
CCBY-SA 3.0
Według obecnych przepisów szachownica lotnicza umieszczana jest na samolotach po obu stronach statecznika pionowego (w przypadku podwójnego usterzenia pionowego tylko na zewnętrznych powierzchniach statecznika) oraz na dolnych powierzchniach obu skrzydeł (w przypadku dwupłatowca na dolnych powierzchniach lewego i prawego płata skrzydła); 25 lutego 2012 weszło w życie rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej, przywracające szachownice na górne powierzchnie obu skrzydeł (w przypadku dwupłatowca na górne powierzchnie lewego i prawego górnego płata skrzydła). Na śmiegłowcach – po obu stronach tylnej części kadłuba oraz na jego dolnej powierzchni. Szachownicę lotniczą umieszcza się tak, aby jej krawędzie były równoległe do osi symetrii podłużnej. Znak nie może znajdować się częściowo na nieruchomej powierzchni, a częściowo na ruchomej. Dopuszczalne jest umieszczenie szachownicy w całości na ruchomej powierzchni. W przypadku, gdy szachownica umieszczona jest na białym lub czerwonym elemencie płatowca powinna mieć szarą obwódkę. Szerokość szarej linii wynosi 1/6 szerokości skrajów szachownicy lotniczej.
W towarzystwie
W czasie II Wojny Światowej samoloty, na których walczyli polscy piloci po klęsce września 1939 roku nosiły szachownice obok znaków państw w siłach których walczyli:
We Francji: malowano dużą szachownicę jedynie na kadłubie, zamiast znaków francuskich (była ona również obrócona o 90°).
W Wielkiej Brytanii miniaturowe szachownice malowano na osłonie silnika, przed i poniżej kabiny pilota, bardzo rzadko na kadłubie za znakiem RAF.
Lotnictwo polskie sformowane w ZSRR malowało małe szachownice na osłonach silników.
Kamil Stoch oficjalnie polskim wojskowym statkiem powietrznym :)
Za zgodą wiceministra obrony narodowej Czesława Mroczka, polski skoczek narciarski Kamil Stoch wystąpił na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Szoczi w kasku z szachownicą lotniczą. W obu konkursach (9 lutego oraz 15 lutego) uzyskał tytuły mistrza olimpijskiego. Kask Kamila Stocha zrobił furorę z mediach. Nie znalazł się nikt, kto skrytykowałby ten pomysł - szczególnie, że start w zawodach skończył się dwoma złotymi medalami.
foto: wiki/PAP
opr. Karolina Łucja Białke
Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.