Pruszczański panteon gdańskich uczonych

W pierwszych dniach grudnia ukazała się w Gdańsku uzupełniona i przetłumaczona na język polski, książka „Athenae Gedanenses” Efphraima Praetoriusa  Dzieło Praetoriusa to nic innego jak leksykon dawnych uczonych i profesorów Gimnazjum Gdańskiego, Toruńskiego i Elbląskiego, a także innych gdańskich szkół i zarazem niezwykle cenione przez badaczy źródło do badania dziejów Gdańska. Co ważne, pojawia się w nim także kilka bardzo znamienitych nazwisk związanych z Pruszczem Gdańskim

Bartosz Gondek

Praetorius urodził się 11 marca 1657 roku w Gdańsku. Po studiach w Gdańskim Gimnazjum Akademickim udał się na studia do Wittenbergii, Lipska i Rostocku. Po powrocie do Gdańska w 1683 roku rozpoczął działalność kaznodziejską, piastując od 1685 roku urząd pastora w pobliskim Gnojewie, niedaleko Malborka. W 1698 roku został sprowadzony do Gdańska, aby w roku 1702 objąć stanowisko pastora przy kościele św. Jakuba. Praetorius zasłynął w Prusach Królewskich jako nie tylko erudyta, ale także bibliofil i bibliograf, autor licznych publikacji, które dla badaczy dziedzictwa kulturowego Prus Królewskich stanowią obecnie niebywałą wartość. Jednym z nich były właśnie „Ateny”, wydane w języku łacińskim w 1713 roku. Współczesne, polskie wydanie Athenae Gedanenses liczy sobie 590 stron i co najważniejsze, pojawiają się w nim także uczeni związani nie tylko z Gdańskiem, ale także Pruszczem Gdańskim. Pierwszym z nich i zarazem najbardziej znanym był Konstanty Ferber – syn Eberharda, który dzierżył godność burmistrza. Konstanty potomkiem szlachetnej rodziny odznaczonej w 1523 roku i w kolejnych latach infułatem warmińskim. W 1548 roku został ławnikiem, w 1549 roku rajcą, w 1555 roku burmistrzem, a w końcu w 1578 roku burmistrzem prezydującym. Zmarł 15 lutego 1588 roku we wsi o nazwie Pruszcz w wieku 68 lat. Miedzioryt przedstawiający owego Ferbera został opatrzony następującą elegią: Minęło dwa razy po dwa i trzy razy po pięć wieków Od narodzenia Chrystusa, aż 9 czerwca nastał dzień, W którym w mieście Gdańsku Konstanty Ferber Ku zaszczytowi swych przodków został mianowany rajcą. Dzięki jego staraniom otwarto w 1558 wyższą szkołę ewangelicką, tzw. partykularz, w dawnym klasztorze Franciszkanów. Został pierwszym przełożonym szkoły i przeznaczał na jej utrzymanie znaczne dochody ze swoich dóbr. Prowadził politykę obrony przywilejów Gdańska. W 1569 został oskarżony o obrazę majestatu, pozbawiony urzędu burmistrza i uwięziony na rok w Piotrkowie. Uwolniony, gdy posłowie gdańscy przebłagali króla na sejmie warszawskim, powrócił do Gdańska i ponownie objął urząd burmistrza. Przewodniczył gdańskiej delegacji na sejm 1576 roku, na którym został ponownie uwięziony. Po pół roku uwolniony, stanął na czele delegacji, która w Malborku składała przeprosiny na ręce Batorego. Był świetnym kupcem. Z powodzeniem handlując drewnem i zbożem. Na swoich ziemiach osadzał Olendrów. Był też bankierem, udzielał znacznych pożyczek między innymi Zygmuntowi Augustowi i Albrechtowi Hohenzollernowi. Po tym jak dokonał żywota w swoich dobrach na terenie Pruszcza, pochowano go w Bazylice Mariackiej.

Kolejnym pruszczaninem który trafił do panteonu nowożytnych uczonych gdańskich był Matthaeus Damitz. Pochodził z Gdańska. Najpierw pełnił funkcję konrektora, a w 1703 roku objął stanowisko rektorskie po odejściu Sahme’a. 31 maja 1709 roku został przeniesiony do pełnienia obowiązków duchownego w należącej do Gdańska wsi Pruszcz, czyli do dzisiejszego kościoła pod wezwaniem Podwyższenia Ducha Świętego. 

Kolejny gdańsko – pruszczański naukowiec, Johann Hübner (Hübnerus). Pochodził z Turyngii. W 1592 roku objął funkcję rektora szkoły św. Bartłomieja, a zarazem wykonywał obowiązki pastora w kościele św. Jakuba. Obydwa miejsca opuścił około wiosny 1595 roku. Mianowano go bowiem pastorem kościoła w Pruszczu, który należał do diecezji Gdańsk Wyżyny. Tamże w 1603 roku zakończył życie.

 

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila. 

Tagi: