Skarszewy leżą nieco na uboczu głównych szlaków turystycznych. Warto się jednak wybrać dotego urokliwego miasta i zobaczyć historię związaną z Wierzyczanami i Joannitami.
Najstarsza historia Skarszew związana jest z grodem na Paninej Górze. Powstał on w X wieku i był głównym ośrodkiem plemiennym Wieżyczan. Późniejsza historia pozostaje jednak nieznana. Po podbicu Pomorza przez Polan gród spalono. Zapewne w miejscu obecnego miasta funkcjonowały otwarte osady chronione częstokołem.
Czerwony krzyż joannitów
Pierwsze wzmianki o Skarszewach pochodzą z roku 1198, kiedy to swą siedzibę miał tu zakon Joannitów. Sprowadził ich książe świecki-lubiszewski Grzymisław. Nadał im wsie Równino (późniejsze Skarszewy), Kamierowo, Czarocin oraz Szczodrowo. Książę udzielił także prawa połowu ryb i polowań na bobry na Wietcisie i Wierzycy. W zamian rycerze zobowiązali się strzec regionu przed Prusami.
Nazwa nadana przyszłemu miastu przez rycerzy podkreślała piękno okolicznych ziem. Niemiecka nazwa miasta Skarszewy: "Schöneck" pochodzi od słów "schön" - piękny i "ecke" - kąt. Niestety w roku 1234 najazd Prusów spalił okolicę, razem z drewnianą wówczas warownią. Niedługo po tym wydarzeniu rozpoczęto budowę ceglanej wieży oraz murów obronnych. W 1305 roku Skarszewy stały się siedzibą joannickiego komtura i stolicą baliwatu czyli zagranicznej ziemii należącej do zakonu. To właśnie rycerzom zakonnym miasto zawdzięcza swój rozwój, bowiem już w roku 1325 zyskało prawa miejskie. W latach 1320-1334 joannici wybudowali zamek. Wiadomo też, że w 1336 roku konwent składał się z komandora, wicekomandora, trzech braci rycerzy, zaś w 1341 z komandora, dwóch kapelanów i ośmiu braci rycerzy. Niestety problemy finansowe zakonu oraz presja krzyżaków, którzy zajęli Pomorze zadecydowała, że został on już w 1370 sprzedany. Bracia joannicy wyprowadzili się z regionu.
Pod niemieckim zakonem
Krzyżacy szybko rozpoczęli rozbudowywać zamek. Wybudowali piętrowy Zamek Wysoki z częścią mieszkalną i dwoma basztami. Połączono go także podziemym tunelem z kościołem. Mury zamku zostały wzmocnione wieżami oraz mocną bramą.
Zamek nie brał udziału bezpośredniego w walkach w latach 1410-1411. Ucierpiał w kolenych wojnach polsko-krzyżackich. M.in. podczas najazdu czeskich najemników - husytów w roku 1433, kiedy poważnie spalony zamek poddał się. Podczas wojny trzynastoletniej kilkukrotnie zmieniały się załogi zamku, najczęściej w wyniku negocjacji. Po drugim pokoju toruńskim miasto i zamek trafiły pod panowanie polskie.
Stolica województwa i upadek
Od 1613 r. miasto było stolicą województwa pomorskiego i siedzibą sądu grodzkiego. W 1629 r. wojsko szwedzkie spaliło zamek, który został odbudowany dopiero na przełomie XVII i XVIII w. Po przejęciu Skarszew przez Prusy w 1772 r. grożący zawaleniem zamek został w znacznej części rozebrany. Piwnice i połowę parteru gotyckiej budowli zaadaptowano na pruski magazyn solny.
W XIX wieku przebudowano Zamek Wysoki na budynek mieszkalny i magazyn. Niestety, budowla ucierpiała podczas II wojny Światowej. Zamek Wysoki został odbudowany dopiero w latach 80. XX wieku i mieści siedzibę Gminnego Ośrodka Kultury oraz restauracja. Obecnie znajduje się tam również niewielka ekspozycja ukazująca średniowieczne dzieje Skarszew.
Piotr Celej