Książę ściągnął do Oliwy Cystersów nieprzypadkowo. Był to  bardzo prężny, espansywny i mający znaczne osiągnięcia w Europie. Szerzyli kulturę, naukę i wzorce gospodarowania, w tym wysoką kulturę agrarną: uprawiali ziemię. W nowo założonym  klasztorze osadzono pierwotnie 12 zakonników wraz z opatem Ditthardem. Przybyli oni z położonego na Pomorzu Zachodnim, założonego w 1173 roku, opactwa w Kołbaczu. Do Kołbacza cystersi przybyli z kolei z Esrum, na północy duńskiej wyspy Zelandia, z klasztoru filialnego opactwa Clairvaux. Zakon cysterski wywodzi się z ze starszej wspólnoty benedyktynów. Symbolem tej tradycji jest czarny szkaplerz,natomiast wyróżnikiem nowego nurtu stał się biały habit, stąd cystersi nazywani bywają „białymi mnichami”. Nazwa zakonu - cystersi pochodzi prawdopodobnie od łacińskiego “cis tertium lapidem” - “za trzecim kamieniem milowym” od umiejscowienia pierwszego klasztoru w Citeaux na szlaku z Chalons do Langres we Francji. 

 

Nowoczesna organizacja zakonu, która w miejsce benedyktyńskiej hierarchii wprowadziła sprawowane centralnie rządy kolektywne z dość dużą swobodą poszczególnych klasztorów, sprzyjała szerzeniu nowych idei. Główną zasadą cystersów było hasło „Ora et labora” („Módl się i pracuj”) - mnisi, oprócz odprawiania liturgii, mieli obowiązek sami się utrzymywać, a więc wytwarzać narzędzia, żywność i odzież, a z czasem zdobyć i utrzymać niezależność gospodarczą. Opactwo cysterskie działało w Oliwie nieprzerwanie aż do kasaty zakonu przez rząd pruski w 1831. W 1945 roku Cystersi wrócili do Oliwy. Po nieudanej próbie odzyskania zespołu poklasztornego, zajęli  ewangelicki Kościół Pojednania w Oliwie, przemianowany na kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej. Praca Cystersów obejmowała duszpasterstwo w kościele, szkołach przez prowadzenie Sodalicji Młodzieży Żeńskiej i Męskiej, Sodalicji Pań, Harcerstwa Polskiego i egzorty przy Wojsku Polskim. Tak przedstawiało się osiedlenie Cystersów po 114 latach ich nieobecności w Oliwie.

 

W roku 1947 powiększono ogród przy domu klasztornym. Został również uruchomiony napęd elektryczny dzwonów i zegar na wieży. W 1948 wykonanowo nowy ołtarz.  Kościół  zajmowany przez cystersów do obecnych czasów stał się w 1988 roku kościołem parafialnym. Obecny konwent cysterski nie jest już jednak opactwem.

 

(red) Fot;Gedanopedia