Przedwojenny polski pałac nauki "Biały Słoń" - trwa rekonstrukcja

Polska uczestniczy w odbudowie przedwojennego obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego na szczycie Pop Iwana na Ukrainie. Po odbudowie z obserwatorium będą korzystać badacze z Polski i Ukrainy.

Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologiczne zbudowano staraniem rządu II Rzeczypospolitej na szczycie Pop Iwana w latach 1936-1938. „Biały Słoń” wyposażony był w obszerny hol, mieszkania personelu, jadalnię i świetlicę, biuro, pokoje gościnne, a także pomieszczenia z nowoczesną radiostacją i instrumentami meteorologicznymi - łącznie na pięciu piętrach było czterdzieści trzy pomieszczenia. Przed surowymi warunkami zimowymi chroniły izolowane termicznie ściany - miały metr grubości i były ocieplone impregnowanym korkiem oraz wyłożone od wewnątrz cegłą. W wieży z miedzianą kopułą umieszczono astrograf z lunetą i szukaczem.

Kierownikiem placówki do 18 września 1939 r. był geograf i meteorolog oraz działacz turystyczny Władysław Midowicz. To on ocalił najcenniejsze elementy wyposażenia obserwatorium przed zniszczeniem w toku wojny. Zgodnie z wydaną mu instrukcją, zabrał elementy optyki oraz aparaturę ze sobą na Węgry. Po zajęciu placówki przez wojska sowieckie funkcjonowała jako stacja meteorologiczna przez niecały rok. Latem 1941 r. te tereny zostały opanowane przez wojska niemieckie.

W czerwcu 1941 budynek przez chwilę zajmowali Węgrzy, później przez okres srogiej zimy wyposażenie obiektu było szabrowane przez miejscową ludność. Ostatecznie w marcu 1942 r. zdemontowano i wywieziono z obserwatorium pozostałe jeszcze w nim części astrografu, a sam obiekt pozostawiono swojemu losowi. Po wojnie środowiska astronomów ukraińskich i rosyjskich zaniechały odbudowy obiektu. Przez dziesięciolecia obserwatorium pozostawało w ruinie.

Jak podają Kresy24.pl od 2011 roku trwają sfinansowane przez Polskę prace zmierzające do odbudowy budynku z przeznaczeniem na wielofunkcyjny obiekt. Po remoncie z obserwatorium będą korzystali badacze nieba z Polski i z Ukrainy. W założeniach mieścić ma się tu schronisko turystyczne, stacja meteorologiczna, stacja sejsmologiczna, ośrodek badawczy flory i fauny Karpackiego Parku Narodowego oraz ośrodek dydaktyczny. Dotychczas zrealizowano kilka etapów prac odbudowy obserwatorium.

 


 

Tagi: