Czy Skowarcz faktycznie ma już 800 lat?

Skowarcz w województwie Pomorskim obchodzić będzie 14 listopada swoje 800-lecie. Faktyczny wiek osadnictwa w tym miejscu do dziś nurtuje badaczy.

Nazwa Skowarcz posiada rodzime pochodzenie i po raz pierwszy pojawia się w formie Skowarnikow. W różnych dokumentach występuje kolejno jako: Skowarnicza, Scowarnikowe, Scowarnichowe, Scowernikow, Scowernicow, Scowarnche, Scowarnice, Scowernyk, Scowernik, Scowartz, Schonnewarnche, Schöwarling, Skowarz, Schönwarling, Skowarcz.

Dzieje starożytne wsi owiane są wieloma tajemnicami. Tutejsze cmentarzysko było użytkowane od młodszego okresu przedrzymskiego do okresu wpływów rzymskich oraz w okresie wędrówek ludów. Jest częścią łańcucha cmentarzysk oksywsko-wielbarskich, rozciągającego się wzdłuż wschodniej krawędzi wysoczyzny Gdańskiej. Podobnie jak stanowiska w miejscowościach: Pruszcz Gdański, Różyny, Żukczyn i Ulkowy. Już pod koniec XIX wieku, podczas wybierania piasku, przypadkowo odkryto tu pierwsze pochówki. Od tamtego czasu badacze pruscy regularnie odwiedzali to miejsce. W samym tylko 1908 roku zarejestrowano tu 150 pochówków ciałopalnych, szacowano, iż kolejnych 100 uległo zniszczeniu. Część zabytków przekazano do ówczesnego Westpreussisches Provinzialmuseum w Gdańsku, w tym: części stroju, groty oraz fragment umba z młodszego okresu przedrzymskiego, bransolety (prawdopodobnie wężowate), sprzączki, okucia pasów. Później większa część, po tym jak dostały się w ręce prywatnych kolekcjonerów trafiła prawdopodobnie na zachód od Odry do Zbiorów Starożytności Uniwersytetu w Greifswaldzie.

Schedą po pruskiej fascynacji archeologią Skowarcza jest fakt, że tutejsze znaleziska już dwukrotnie stały się źródłem informacji w zakresie zapinek z okresu wędrówek ludów: w pierwszym przypadku dla kuszowatych fibul z długą nóżką i krótką pochewką (określone mianem typu: Schönwarling/Skowarcz), w drugim – bałtyjskich zapinek płytkowych ze stylizowanami główkami zwierzęcymi (również typ: Schönwarling).

Archeologiczne świadectwa zabudowy wsi sięgają datowaniem jeszcze XIII w, kiedy należała ona do oliwskich cystersów. Ważną rolę w utrzymaniu klasztoru odgrywało m.in bartnictwo, później pszczelarstwo. Następnie w latach 1773-1918 Skowarcz włączono do zaboru pruskiego. W tym czasie powstała tu szkoła podstawowa (1895 r.). Po I wojnie światowej wieś znalazła się w obrębie Wolnego Miasta Gdańska, po 1 września 1939 do III Rzeszy. Po wojnie Skowarcz znalazł się w granicach Polski.

Z ciekawostek:

  • Ze Skowarcza miał pochodzić Jan Kiewert, działacz na rzecz polskości.
  • Legendą owiany jest również wielki proces czarownic, który miał się tu odbyć w XVII w.
  • Na mapie województwa pomorskiego wydanej w 1923 przez lwowskie wydawnictwo "Atlas" widnieje nazwa Skawarcz. Zmiany nazwy związane są również z zasiedleniami tej ziemi. W 1945 roku wieś miała 500 mieszkancow
  • W 2006 r. odnowiono świetlicę wiejską z 1923 r.
  • Otwarto tu Muzeum Miodu i Pszczelarstwa (przeniesione w 2014 r. do Pszczółek). Muzeum interaktywne, które poza zwiedzaniem pozwala odwiedzającym na „doświadczenie” wielu miodowych przyjemności. Można tu posmakować różnych gatunków miodu, rozebrać na części, pokręcić i przymierzyć prezentowane eksponaty, „skręcić” z węzy własną świeczkę, a także zagrać w grę planszową „Pszczela Gmina”, która przezabawnie prezentuje gminne miejscowości.

Tagi: